За една рядка дума в преводите на Варлаам и Йоасаф и Лествицата на Йоан Лествичник

Резюме: 

The article analyzes the semantical structure of the rare word лепъ (derived from the verb лепити) with its meaning, identified in the Parable for the Nightingale from the story Barlaam and Josaphat according to a 14th c. Middle-Bulgarian copy (in the Library of the Rila Monastery, Ms. No. 3/14), and in Oration to the Shepherd in the Preslavian translation of Scala Paradisi according to a 12th c. copy (in Ms. No. 198 of the Rumyantsev collection, Russian State Library, Moscow). The analysis of лепъ in the two translated works gives an opportunity for clarification of the nuances in its specific meanings: 1. bird catching gum: birdlime, prepared from mistletoe berries (in Barlaam and Josaphat); 2. medical plaster: a medicine-covered cloth stripe, put on the aching place (in Scala Paradisi). The illustrative material testifies the earlier use of лепъ of in the Middle-Bulgarian copy of Barlaam and Josaphat – from 1360-s, compared to the later Russian and Serbian copies, and gives new perspectives concerning the first Slavic translation of Scala Paradisi.

Татяна Мострова (София, България)

Литература: 

Преподобни Й о а н Л е с т в и ч н и к. Лествица (стълба за духовен живот). Превел Нюйоркски митрополит Йосиф. София, 1982.

К а м у л я, М. Съкращенията в рилския препис на повестта „Варлаам и Йоасаф“. – Palaeobulgarica, 26 (2002), № 1, с. 33–72.

Л е б е д е в а, И. Н. Повесть о Варлааме и Иоасафе. Памятник древнерусской переводной литературы XI–XII вв. Подготовка текста, исследование и комментарий И. Лебедовой. Ленинград, 1985.

Л е б е д е в а, И. Н. Словоуказатель к тексту „Повести о Варлааме и Иоасафе“, памятнику древнерусской переводной литературы XI–XII вв. Ленинград, 1988.

М о с т р о в а, Т. Към въпроса за Лествицата в славянската ръкописна традиция. – Palaeobulgarica, 15 (1991), № 3, с. 70–91.

М о с т р о в а, Т. Преписът на Лествицата на Йоан Климакс в мартенския том на Великите чети-минеи на митрополит Макарий. – In: Abhandlungen zu den Groβen Lesemenäen des Metropoliten Makarij: Kodikologosche, miszellanologische und textologische Untersuchungen. Bd. 1. Hrsg. von Ch. Voss, H. Warkentin, E. Weiher (= Monumenta linguae slavicae dialecti veteris. Fontes et dissertationes; T. 44). Freiburg i. Br., 2000, p. 209–244.

Н и к о л о в а, Св. Переводная беллетристика в древнеболгарской литературе. – В: Проблемы изучения культурного наследия. Москва, 1985, с. 107–113.

Н и к о л о в а, Св. За най-стария български препис на „Варлаам и Йоасаф“. – Palaeobulgarica, 28 (2004), № 1, с. 3–41.

Сводный каталог славяно-русских рукописных книг, хранящихся в России, странах СНГ и Балтии: XIV век. Вып. 1. Москва, 2002.

Старобългарският превод на Стария завет. Под общата редакция и с въведение от Св. Николова. Р. Златанова. Книга на дванадесетте пророци с тълкования. Гръцко-български речник-индекс. Показалец на словоформите в F.I.461. Обратен словник. София, 1998, с. 249–602.

 

B o i s s o n a d e, J. Fr. Anecdota Graeca. E codicibus Regiis descripsit, annotatione illustravit J. Fr. Boissonade. Vol. 4 (= PG 96: col. 857–1250). Parisiis, 1832.

M i g n e, J.-P. Patrologiae cursus completus. Series graeca. T. 88. Paris, 1860, col. 596–1210; T. 96. Paris, 1860, col. 857–1250.

Septuaginta. Id est Vetus Testamentum graece juxta LXX interpretes. Ed. A. Rahlfs. Deutsche Bibelgesellschaft, Stuttgart, 1979.

T r e v i s a n, P. Climaco Giovanni. Scala Paradisi (= Corona Patrum Salesiana. Series graeca. Vol. 8–9). Torino, 1941.

Tvoření slov v češtině. T. 2. Odvozování podstatných jmen. Sestavili Fr. Daneš, M. Dokulil, J. Kuchař. Praha, 1967.